Το μοντέλο του βατράχου (Με τα data ή με τα κβάντα; #2)

Σε συνέχεια από το πρώτο άρθρο της σειράς με τίτλο
"Με τα data ή με τα κβάντα ; - Πληροφόρηση vs Αντικειμενική πραγματικότητα", 
μοιραία έρχεται ως φυσικός διάδοχος μία από της προεκτάσεις που έχει το ζήτημα της πληροφόρησης ως μέσο διαμόρφωσης.

Μικρός, όταν πήγαινα στο χωριό, στον τόπο καταγωγής του πατέρα μου, ορεινό χωριό σε 600μ υψόμετρο, ανακάλυπτα και μάθαινα την φύση με τα άλλα παιδάκια του χωριού, που με τραβολογούσαν από δω κι από κει. Πολύ συχνά υποβάλλοντάς με (και όλους τους "πρωτευουσιάνους") σε  παιχνίδια εμπνευσεώς τους, σε μικρά "μαρτύρια" αλλά και σε άκακα, αθώα παιχνίδια. Θυμάμαι χαρακτηριστικά ότι πηγαίναμε σε μια πηγή λίγο έξω από το χωριό, που χρησιμοποιούσαν οι ντόπιοι για τα ζώα τους, ενώ κάτι "πρωτευουσιάνοι" σαν κι εμένα απολάμβαναν την θέα και την σκιά ως τουρίστες. Κάπως σαν κι αυτήν στην φωτογραφία.

 Η βρύση του Κουρίτου στην Βερβά στο Δίστομο, από το 1889.

 Εκεί κάναμε αγώνες με τα βατράχια. Δηλαδή, τα τοποθετούσαμε στη σειρά στο επάνω μέρος της πηγής και μετά, με ένα απαλό πάτημα στο ένα τους πίσω πόδι, αυτά εκτινάσσονταν προς τα εμπρός, στοιχηματίζοντας στο μακρύτερο άλμα.
Κι εκεί που είχα απορροφηθεί μες στην αθωότητα και την άγνοιά μου, ένα από τα μεγαλύτερα παιδιά του χωριού είπε να κάνουνε το "κόλπο με το τσιγάρο".... "Ποιό κόλπο ρε παιδιά;", ρώτησα.

Μια ματιά να ρίξει κανείς σε βιβλία ζωολογίας, στον τόμο "Αμφίβια", στο κεφάλαιο "Βάτραχος", μπορεί να εντοπίσει αυτόν τον σπάνιο συνδιασμό αναπνευστικού συστήματος, όπου χρησιμοποιείται και το στόμα για την εισαγωγή αέρα και οι πνεύμονες και τα βράγχια και το δέρμα. Ανάλογα λοιπόν με το είδος του βατράχου, την ηλικία και το περιβάλλον, ο ένας ή ο άλλος συνδιασμός αναπτύσσεται περισσότερο για την αναπνοή του.

Στην δική μας περίπτωση, τα βατραχάκια παρουσίαζαν μια μόνιμη εισπνοή, εκπνέοντας από τα βράγχια η από το δέρμα τους, ώστε με το που τους τοποθετούσαν ένα αναμμένο τσιγάρο στο στόμα, αυτά το κάπνιζαν μονοκοπανιά με θανατηφόρα αποτελέσματα.

Τέτοιους συνδιασμούς λειτουργίας φαίνεται να υιοθετεί και η διαδικασία
ερέθισμα - πληροφορία - εγκέφαλος - ψυχολογία, όπως φαίνεται από την στιγμή της γέννησης, αυθόρμητα. Το παιδί καθώς μεγαλώνει ρουφάει τα ερεθίσματα γύρω του σαν σφουγγάρι, προβάλλεται ο εξωτερικός κόσμος στο μυαλό του, λαμβάνοντας σχήματα και έννοιες που στοιχειοθετούν την ολοένα αυξανόμενη αντίληψή του. Και το παιδί αντιδρά, μαθαίνει, μιμείται.

Καθώς μεγαλώνω μαθαίνω επίσης διάφορους μηχανισμούς στοιχειοθέτησης, την γλώσσα, τους αριθμούς και τις έννοιες, τα μαθηματικά, από την οικογένεια, τους ανθρώπους μου και το σχολείο.

Συνήθως, οι ίδιοι φορείς, μου μαθαίνουν και τρόπους καταχώρησης και ταξινόμησης των ερεθισμάτων και των γνώσεων που αποκτώ, ανάλογα με τον χαρακτήρα του περιβάλλοντος, του εκπαιδευτικού συστήματος και της μορφής της κοινωνίας.
Όσο μεγαλώνω όμως και καθώς αποκτώ όλο και περισσότερη αυτοπεποίθηση, ότι έχω κατανοήσει τον κόσμο σε μεγάλο βαθμό ή τελοσπάντων σε βαθμό που ικανοποιεί τις προσδοκίες μου και τις ανάγκες μου, οι μηχανισμοί στοιχειοθέτησης λειτουργούν πλέον κάπως "ανεξάρτητα", αυθόρμητα, ώστε ο εγκέφαλός μου να καταπονείται και να "ανησυχεί" όλο και λιγότερο για τα βασικά, να μπορεί να καταπιάνεται περισσότερο με τα πιο πολύπλοκα, τα περαιτέρω.

Το μοντέλο του βατράχου λειτουργεί ιδιαίτερα έντονα στα συναισθήματα και στις λειτουργίες που αφορούν στην απόλαυση και την επιβίωση, δηλαδή στο φαγητό, το σεξ, την διασκέδαση, όλα εκείνα τα βασικά πράγματα δηλαδή που υποσυνείδητα και συνειδητά ορίζουν την ύπαρξή μου με ευχάριστο τρόπο. Ειδικά όσον αφορά τις συναισθηματικές διαδικασίες και ακόμα ειδικότερα τον έρωτα, ο άνθρωπος ρουφάει σαν σφουγγάρι όσο το δυνατόν περισσότερα, επιδιώκει να τα ζει έντονα και, με την βοήθεια των ενδορφινών να νοιώθει όμορφα, επιθυμητός και ασφαλής.

Έτσι αφήνομαι να ζήσω, να νοιώσω, να ρουφήξω, να ταξιδέψω, να παρασύρομαι χωρίς αναστολές, χωρίς φρένο και χωρίς κριτική. Η απόλαυση είναι καλοδεχούμενη και αφιλτράριστη και οι υπόλοιπες δραστηριότητές μου περιστρέφονται γύρω από το κέντρο του αυτοπροσδιορισμού μου, την απόλαυση, την συντροφικότητα, αυτό τον απίθανο δυαδισμό. Ακούω μουσική και την ρουφάω, την αισθάνομαι, την χρειάζομαι, επενδύω τις στιγμές μου και οι στιγμές μου προσθέτουν νόημα σε αυτήν. Γεύομαι με αφοσίωση και εκείνες τις στιγμές η φορά είναι μονοσήμαντη, αδιάκοπη, μέχρι το τέλος, έστω προσωρινό, μέχρι την ικανοποίηση, την πληρότητά μου και την πληρότητα του συντρόφου.
Σε ακόμα πιο ακραίες συνθήκες, όλα γίνονται πιο γοργά, πιο έντονα. Τρώω πιο λαίμαργα (δεν έχει σημασία η ποσότητα), πίνω πιο απότομα, καπνίζω γρηγορότερα και περισσότερο, περπατώ και οδηγώ με κύρια σκέψη τον προορισμό, την επίτευξη, την ικανοποίηση, την ασφάλεια.

Σε παρόμοιο μοτίβο διαδραματίζονται και οι διαπροσωπικές μου σχέσεις, οι ανταλλαγές νοημάτων και συναισθημάτων, οι συντροφικότητες, οι φιλίες. Όλα περιστρεφόμενα σε κύκλο, το σχήμα που δεν εκπίπτει με κέντρο τον εαυτό μου και, ενίοτε να εκπίπτει σε έλλειψη, με εμένα στην μία εστία και τους ανθρώπους μου στην άλλη εστία.

Αλλά όλα αυτά, όσο δεν έχω αναστολές, όσο δεν κρατάω αποστάσεις , όσο δεν μου θυμίζουνε προηγούμενες εμπειρίες, τις αποτυχίες και τα λάθη. Όσο παραμένω ανώριμος, κοντόφθαλμος, ανέμπειρος, ανιδιοτελής και μεγαλόψυχος. Όσο δεν έχω σκοπιμότητες ή δεν αμύνομαι στις σκοπιμότητες των άλλων.

Έτσι το μοντέλο του βατράχου εξασθενεί σταδιακά, το έντονο φαντάζει και πιο δύσκολο και το καθαρό πιο συγκεκριμένο. Δεν απορροφάω μόνο, αντιδρώ επίσης, σταματώ, ξεκουράζομαι, επιλέγω, διαλέγω, απορρίπτω. Και αντιστοίχως το επικοινωνώ. Όλο και πιο συνειδητά.

Ο τομέας του μάρκετινγκ από την πλευρά του έχει φροντίσει να υιοθετήσει και να αξιοποιήσει κάθε έτοιμο μοντέλο από την φύση, προκειμένου να εξυπηρετήσει αυτούς που τον πληρώνουν και τον αναπτύσσουν. Μία ατέλειωτη λίστα από καταγεγραμμένες ανθρώπινες συμπεριφορές έχουν επιστρατευτεί για τον σκοπό του επηρεασμού, της πειθούς, της καθοδήγησης, της πώλησης, της διαμόρφωσης. Προϊόντα, εικόνες, ιδεολογίες και νοοτροπίες κομμένες και ραμμένες έτσι ώστε να πουλήσουν. Για να συνεχίσουν να υπάρχουν αυτοί που πουλάνε, για να συνεχίσουν να υπάρχουν αυτοί που ελέγχουν την παραγωγή, που ελέγχουν αυτούς που παράγουν, δηλαδή τους πολλούς. Και παράλληλα να φέρουν τους ανθρώπους στα μέτρα των προϊόντων, στήνοντας έναν κύκλο γέννησης επίπλαστων αναγκών, ρηχών συνειδήσεων χαμηλών κοινωνικών αλλά υψηλών βιοτικών απαιτήσεων. Και οι απαιτήσεις γίνονται εξαρτήσεις.

Εξασφαλίζοντας λοιπόν την μονομερή ροή πληροφορίας από τους λίγους προς τους πολλούς, οι πολλοί εθίζονται στην αποδοχή της και στην θεώρησή της ως φυσιολογικής, αναμενόμενης και δεδομένης. Εκεί συντελείται το μοντέλο του βατράχου αδιάλλειπτα. Το μυαλό δέχεται, ρουφάει, απορροφάει, μεταβολίζει, αφομοιώνει και, εθισμένο στις χαμηλές απαιτήσεις, αναπαράγει και κλωνοποιεί τις πληροφορίες, συμπεριφέρεται σαν σκύλος του Pavlov. Και έπειτα, αντί να "εκπνεύσει" προς τα εμπρός, αντί να φιλτράρει τον βρώμικο αέρα, όλη η ύπαρξή του γίνεται φορέας που νοσεί, φορέας του συστήματος και ασυνείδητα οι πόροι του, οι συμπεριφορές του, οι επιλογές του εκπέμπουν στην συχνότητα της πληροφορίας που εισέπραξε. Ρουφάει ασταμάτητα, μέχρι να γεμίσει, να μην χωράει τίποτα άλλο, να μην λειτουργεί τίποτα άλλο και η μόνη δυνατή εναλλαγή ανανέωσης της πληροφορίας να είναι από τον ίδιο πομπό.

Ο μόνος τρόπος να αναστραφεί αυτή η διαδικασία είναι να αναπτυχθούν οι άλλοι μηχανισμοί αναπνοής, να φιλτραριστεί η πληροφορία και να εκπαραθυρωθεί από εκεί που μπήκε, να γίνει το μυαλό ο ενεργός πνεύμονας και η πηγή καθαρού αέρα, που παράγει πληροφορία, που ανεβάζει τις κοινωνικές απαιτήσεις του. Να μετατραπεί ο άνθρωπος από φορέας του συστήματος, από σκύλος του Pavlov, σε γάτα του Schroedinger, να πάψει να είναι άμεσα ελεχόμενος και παρακολουθήσιμος, επιβλέψιμος και επηρεάσιμος από τους λίγους, από τον φορέα της συστημικής πληροφόρησης.
Να παράξει σκέψη, ώστε να παράξει αντίστοιχη πράξη. Και αυτή η τελευταία θα γίνει μέσω της συνειδητοποίησης της αντικειμενικής πραγματικότητας, μέσω της επιστημονικής αλήθειας και της διαλεκτικής σύνδεσης όλων των φαινομένων που πραγματοποιούνται πάνω του, μέσα του και γύρω του. Για να μπορέσει να γίνει φορέας της δικής του απελευθέρωσης, της κοινωνικής απελευθέρωσης, της ανατροπής της εξουσίας, των μέσων παραγωγής, αναπαραγωγής και πληροφόρησης.